BẢN DỊCH (xem bản gốc tiếng Anh ở cuối bài viết)
Chào buổi tối, tất cả mọi người. Tôi xin gửi đến các thành viên trong Viện hàn lâm Thụy Điển và quý vị có mặt trong buổi tối hôm nay lời hỏi thăm nồng hậu nhất.
Tôi thành thật xin lỗi khi không thể có mặt tại đây nhưng xin hãy hiểu rằng tôi hoàn toàn bên các bạn về mặt tinh thần cũng như tôi cảm thấy vô cùng biết ơn khi được trao tặng giải thưởng danh giá này. Tôi chưa bao giờ tưởng tượng rằng có một ngày mình sẽ được nhận giải Nobel Văn học. Từ khi còn nhỏ, tôi đã quen thuộc, đã đọc và đắm chìm trong những tác phẩm của Kipling, Shaw, Thomas Mann, Pearl Buck, Albert Camus, Hemingway, những người hoàn toàn xứng đáng với danh hiệu này. Họ là những con người khổng lồ có những kiệt tác được đưa vào chương trình giảng dạy trong nhà trường, ở thư viện trên toàn thế giới và luôn được nhắc đến với sự tôn kính. Những ấn tượng họ mang đến cho mọi người thật sâu đậm. Giờ đây khi được trở thành một cái tên trong danh sách những con người ấy, tôi thực sự không nói nên lời.
Tôi không biết rằng liệu những nhà văn này có bao giờ nghĩ đến giải Nobel cho riêng mình nhưng tôi cho rằng bất cứ ai trên thế giới, khi viết một cuốn sách, một bài thơ hay một vở kich, đều có ước mơ thầm kín ấy, ở tận sâu trong lòng. Nó bị chôn giấu quá sâu đến nỗi họ thậm chí còn không nhận ra nó ở đó.
Nếu trước đây có ai đó bảo tôi rằng tôi có cơ hội, dù mong manh nhất, được trao giải Nobel, tôi sẽ nghĩ điều đó cũng lạ lùng như khi đứng trên mặt trăng. Thực tế, khi tôi được sinh ra và cả vài năm sau đó, không có ai xứng đáng nhận giải Nobel. Bởi vậy tôi nhận ra một điều, không nói quá chút nào, tôi là một trong số ít ỏi.
Tôi đang ở ngoài đường khi nhận được tin báo bất ngờ này. Phải mất vài phút tôi mới hiểu rằng mình vừa nghe được gì. Tôi bắt đầu nghĩ đến William Shakespeare, đại văn hào vĩ đại. Tôi nghĩ rằng Shakespeare tự coi mình là nhà soạn kịch. Có lẽ ông chưa bao giờ nghĩ rằng mình đang viết văn. Từ ngữ của ông được viết ra để dành cho sân khấu, tức là để nói, không phải để đọc.
Khi Shakespeare viết Hamlet, tôi chắc rằng ông đang nghĩ đến nhiều điều khác: “Ai sẽ là diễn viên hoàn hảo cho những vai diễn này?” “Sân khấu nên được trang trí như thế nào?” “Mình có thực sự muốn đặt bối cảnh ở Đan Mạch không?” Rõ ràng sáng tạo cái nhìn cũng như tham vọng về vở kịch là những gì Shakespeare quan tâm trước nhất nhưng có rất nhiều vấn đề thực tế và trần trụi ông phải đối mặt và giải quyết “Vấn đề tài chính liệu có ổn?” “Có đủ chỗ ngồi cho các nhà tài trợ không?” Tìm đâu ra một cái đầu lâu người?” Tôi cá rằng câu hỏi Shakespeare không nghĩ tới nhất là “Đây có phải là văn chương không?”
Khi vẫn còn là một cậu thiếu niên, tôi bắt đầu viết nhạc, thậm chí khi bắt đầu có được một chút danh tiếng, tham vọng của tôi với những bài hát đầu tay này vẫn chỉ chừng mực. Tôi đã hy vọng rằng ở những quán café hay các quán bar, sau này có thể là những nơi như Carnegie Hall hay London Palladium, mọi người sẽ nghe bài hát của tôi. Nếu tôi có mơ ước lớn lao hơn, có lẽ tôi sẽ tưởng tượng những bài hát của mình được thu âm và phát trên radio. Đó thực sự là niềm tự hào vô cùng lớn. Được thu âm và phát trên radio cũng đồng nghĩa với việc có thể tiếp cận với lượng lớn thính giả và tiếp tục thực hiện các dự định đã đặt ra.
Suốt một thời gian dài cho đến tận giờ, tôi đã và đang thực hiện những dự định của mình. Tôi đã phát hành hàng tá đĩa hát và biểu diễn ở hàng nghìn buổi hòa nhạc trên toàn thế giới. Nhưng hầu như tất cả những gì tôi làm chỉ vì những bài hát của mình. Nhiều người, ở những nền văn hóa khác nhau, đã đón nhận những bài hát của tôi như một phần cuộc sống của họ. Đó là điều khiến tôi thực sự cảm kích.
Thế nhưng tôi vẫn phải nói một điều. Tôi đã biểu diễn cho 50.000 người và cũng biểu diễn cho 50 người và tôi có thể nói rằng biểu diễn cho 50 người còn khó hơn. 50.000 người chỉ có duy nhất một cá tính nhưng với 50 người, mọi chuyện không như thế. Mỗi người đều có một tính cách, một bản sắc, một thế giới riêng. Họ có thể cảm nhận mọi thứ rõ ràng hơn. Sự chân thật và những mối liên hệ của nó với tài năng của bạn sẽ bị thử thách. Thực tế rằng Ủy ban Nobell là một nhóm quá nhỏ cũng có gây ảnh hưởng đến tôi.
Thế nhưng cũng như Shakespeare, tôi quá bận rộn theo đuổi những nỗ lực sáng tạo và giải quyết những vấn đề bình thường của cuộc sống trần tục. “Nhạc sĩ nào phù hợp nhất với những bài hát này?” “Liệu studio này có phải lựa chọn đúng?” “Ca khúc này có âm điệu phù hợp chưa” Có những điều không bao giờ thay đổi, thậm chí trong suốt 400 năm.
Chưa bao giờ tôi tự hỏi mình “Những bài hát này có phải văn chương?”. Vậy nên tôi xin cảm ơn Hội đồng Thụy Điển khi đã dành thời gian cho câu hỏi này và cũng thật may mắn, khi mang đến câu trả lời tuyệt vời như vậy.
Xin gửi đến các bạn lời chúc tốt lành nhất, Bob Dylan.
BẢN GỐC TIẾNG ANH
Good evening, everyone. I extend my warmest greetings to the members of the Swedish Academy and to all of the other distinguished guests in attendance tonight.
I’m sorry I can’t be with you in person, but please know that I am most definitely with you in spirit and honored to be receiving such a prestigious prize. Being awarded the Nobel Prize for Literature is something I never could have imagined or seen coming. From an early age, I’ve been familiar with and reading and absorbing the works of those who were deemed worthy of such a distinction: Kipling, Shaw, Thomas Mann, Pearl Buck, Albert Camus, Hemingway. These giants of literature whose works are taught in the schoolroom, housed in libraries around the world and spoken of in reverent tones have always made a deep impression. That I now join the names on such a list is truly beyond words. I don’t know if these men and women ever thought of the Nobel honor for themselves, but I suppose that anyone writing a book, or a poem, or a play anywhere in the world might harbor that secret dream deep down inside. It’s probably buried so deep that they don’t even know it’s there.
If someone had ever told me that I had the slightest chance of winning the Nobel Prize, I would have to think that I’d have about the same odds as standing on the moon. In fact, during the year I was born and for a few years after, there wasn’t anyone in the world who was considered good enough to win this Nobel Prize. So, I recognize that I am in very rare company, to say the least.
I was out on the road when I received this surprising news, and it took me more than a few minutes to properly process it. I began to think about William Shakespeare, the great literary figure. I would reckon he thought of himself as a dramatist. The thought that he was writing literature couldn’t have entered his head. His words were written for the stage. Meant to be spoken, not read. When he was writing Hamlet, I’m sure he was thinking about a lot of different things: “Who’re the right actors for these roles?” “How should this be staged?” “Do I really want to set this in Denmark?” His creative vision and ambitions were no doubt at the forefront of his mind, but there were also more mundane matters to consider and deal with. “Is the financing in place?” “Are there enough good seats for my patrons?” “Where am I going to get a human skull?” I would bet that the farthest thing from Shakespeare’s mind was the question “Is this literature?”
When I started writing songs as a teenager, and even as I started to achieve some renown for my abilities, my aspirations for these songs only went so far. I thought they could be heard in coffeehouses or bars, maybe later in places like Carnegie Hall, the London Palladium. If I was really dreaming big, maybe I could imagine getting to make a record and then hearing my songs on the radio. That was really the big prize in my mind. Making records and hearing your songs on the radio meant that you were reaching a big audience and that you might get to keep doing what you had set out to do.
Well, I’ve been doing what I set out to do for a long time now. I’ve made dozens of records and played thousands of concerts all around the world. But it’s my songs that are at the vital center of almost everything I do. They seem to have found a place in the lives of many people throughout many different cultures, and I’m grateful for that.
But there’s one thing I must say. As a performer I’ve played for 50,000 people and I’ve played for 50 people and I can tell you that it is harder to play for 50 people. 50,000 people have a singular persona, not so with 50. Each person has an individual, separate identity, a world unto themselves. They can perceive things more clearly. Your honesty and how it relates to the depth of your talent is tried. The fact that the Nobel committee is so small is not lost on me.
But, like Shakespeare, I too am often occupied with the pursuit of my creative endeavors and dealing with all aspects of life’s mundane matters. “Who are the best musicians for these songs?” “Am I recording in the right studio?” “Is this song in the right key?” Some things never change, even in 400 years.
Not once have I ever had the time to ask myself, “Are my songs literature?” So, I do thank the Swedish Academy, both for taking the time to consider that very question, and, ultimately, for providing such a wonderful answer.
My best wishes to you all, Bob Dylan.