Sáng ngày 17/01/2025, Chi bộ Ngữ văn 1, Đảng bộ Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tổ chức Tọa đàm “Văn học Việt Nam nhìn từ lý thuyết diễn ngôn” góp phần giải mã những khía cạnh quan trọng về thực hành phân tích diễn ngôn, đồng thời định hướng khám phá lịch sử văn học Việt Nam dưới những tọa độ, chiều kích mới. Chương trình được tổ chức với sự tham gia của diễn giả - PGS. TS Trần Văn Toàn, giảng viên Bộ môn Văn học Việt Nam hiện đại, Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, đồng thời là tác giả của chuyên khảo “Văn học như một diễn ngôn - Lí thuyết diễn ngôn của M. Foucault và văn học sử Việt Nam” (2024). Buổi Tọa đàm rất vinh dự chào đón sự hiện diện của các khách mời: PGS. TS Dương Tuấn Anh (Phó bí thư Đảng ủy - Phó Trưởng Khoa Ngữ văn), GS. TS Vũ Anh Tuấn (Nguyên Trưởng Bộ môn Văn học Việt Nam dân gian và trung đại), PGS. TS Đặng Thu Thủy (Trưởng Bộ môn Văn học Việt Nam hiện đại), PGS. TS Trần Thị Hoa Lê (Trưởng Bộ môn Văn học Việt Nam dân gian và trung đại), TS. Nguyễn Thị Minh Thương (Bí thư Chi bộ Ngữ văn 1, giảng viên Bộ môn Văn học Việt Nam hiện đại), cùng nhiều cán bộ giảng viên nghiên cứu sinh, học viên, sinh viên Khoa Ngữ văn.
Chương trình gồm hai phần: phần đầu, diễn giả - PGS. TS Trần Văn Toàn giới thiệu về công trình nghiên cứu ấp ủ 17 năm và chia sẻ đối tượng nghiên cứu tập trung, mở rộng các phạm vi dân gian - trung đại - hiện đại, vấn đề lịch sử văn học, tác giả văn học và Văn học Việt Nam dưới lí thuyết diễn ngôn; phần sau là thảo luận, trao đổi về các vấn đề được trình bày trước đó và những câu chuyện về Văn học Việt Nam được đặt ra.
Tại phần thứ nhất của Tọa đàm, diễn giả - PGS. TS Trần Văn Toàn chia sẻ đây là vấn đề nghiên cứu mình theo đuổi từ lâu, là sự đáp lễ trong môi trường làm việc của mình, nơi diễn giả được đào tạo và học tập từ các thế hệ đi trước. Diễn giả đã nhấn mạnh những điểm quan trọng trong phân tích diễn ngôn, thảo luận những vấn đề lí thuyết - phân tích diễn ngôn theo quan điểm của M.Foucault và nghiên cứu văn học, trong đó đề cập đến vấn đề diễn ngôn ở Việt Nam, từ đó thảo luận sâu về một chương trong chuyên khảo “Văn học như một diễn ngôn - Lí thuyết diễn ngôn của M. Foucault và văn học sử Việt Nam” (2024) - “Quyền lực/ Giới tính và Văn học”. Diễn giả, một mặt đưa ra những kiến giải về hành trình đọc Foucault và lý thuyết diễn ngôn, mặt khác phân tích lý thuyết trong những trường hợp, câu chuyện thực tiễn ở Việt Nam giai đoạn đầu thế kỉ XX đến năm 1945. Theo PGS. TS Trần Văn Toàn, muốn hiểu về diễn ngôn, người đọc cần trang bị khung tri thức dày dặn về nó, hiểu rõ về diễn ngôn trong giai đoạn cụ thể, từ đó nhận ra sự tương cận giữa các lí thuyết diễn ngôn, đồng thời cần sự tương tác, nghiên cứu từ các nhóm tác giả.
Tiếp theo sau đó là phần trình bày thảo luận của các khách mời, học viên, sinh viên về những chia sẻ của diễn giả Trần Văn Toàn. Những câu hỏi thú vị đã gợi dẫn nhiều suy tư mới về những hiện tượng văn học, văn hoá, xã hội như sự đứt gãy tri thức, sự khác biệt về lý thuyết diễn ngôn trong các chuyên ngành khác nhau, vấn đề của lý thuyết diễn ngôn trong thực tế văn học và hành trình sử dụng lý thuyết để giải quyết các câu chuyện văn học Việt Nam.
Tọa đàm đặc biệt có ý nghĩa truyền cảm hứng tìm tòi, nghiên cứu cho sinh viên, học viên trên hành trình theo đuổi khoa học văn học, khẳng định tầm quan trọng của không chỉ một phương pháp nghiên cứu mới, mà còn là hệ hình tư duy mới của khoa học nhân văn. Cuối cùng, xin được gửi lời cảm ơn đến Chi bộ Ngữ văn 1, Đảng bộ Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, diễn giả Trần Văn Toàn và các khách mời, các nghiên cứu sinh, sinh viên, học viên Khoa Ngữ văn và công chúng đã góp phần tạo nên sự thành công của Tọa đàm!
Thực hiện: CLB Sinh viên Nghiên cứu Khoa học




